W parlamencie niedługo rozpoczną się długo oczekiwane prace
nowelizujące ordynację wyborczą do samorządów. Został już
przedstawiony opinii publicznej projekt ustawy o zwiększeniu udziału
obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania
organów publicznych. Zmiany zapewnią transparentność procesu
wyborczego by już nie dochodziło do wątpliwości jakie miały miejsce
choćby w 2014 roku, gdy w wyborach do sejmików wojewódzkich aż 18
procent głosów uznano za nieważne, co było rekordem w skali całej Unii
Europejskiej.
Organizacja wyborów samorządowych przejdzie pod kontrolę PKW.
Obecna sytuacja, w której gmina odpowiadała za całość procesu
wyborczego jest patologiczna zwłaszcza w kontekście wyborów
samorządowych. Wszelkie urządzenia techniczne i oprogramowanie
usytuowane ma być na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w
wyłącznej dyspozycji Państwowej Komisji Wyborczej oraz Krajowego
Biura Wyborczego. Przebieg wyborów w lokalu wyborczym będzie
transmitowany. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu, przed jego
przekazaniem do wyższej instancji jego kopia będzie wywieszona.
Mężowie zaufania będą mieli prawo uczestniczyć we wszystkich
pracach komisji, w tym rejestrowania obrazem i dźwiękiem jej pracy.
Liczenie głosów będzie się obywało przez całą komisję. Zostanie także
wprowadzona od 2018 roku dwukadencyjność dla wójtów, burmistrzów i
prezydentów. Będzie zakazane jednoczesne kandydowanie do władzy
wykonawczej i uchwałodawczej. Zostaną zlikwidowane okręgi
jednomandatowe w wyborach do rady gminy i będzie obowiązywała
ordynacja proporcjonalna, a w każdym okręgu wybieranych będzie od 3
do 7 radnych, co zmniejsza możliwość manipulowania. Według
wnioskodawców JOW spłaszczało preferencje wyborców a opozycja jest
potrzebna także w samorządzie.
Ustawa zwiększy także wpływ obywateli na samorządy, jak również
obywatelską kontrolę w całym procesie wybierania i sprawowania władzy
lokalnej. Wnioskodawcy chcą, aby mieszkańcy w bezpośrednim
głosowaniu decydowali o części wydatków jednostek samorządów
wszystkich szczebli. Obecnie budżety obywatelskie funkcjonują w
niektórych samorządach. Warto zatem upowszechnić te doświadczenia.
Wprowadzone zostanie szereg rozwiązań gwarantujących, że decyzje
obywateli nie będą blokowane przez urzędników. W miastach na
prawach powiatu będzie obowiązkowy budżet obywatelski o gwarantowanej wysokości minimalnej 0,5% wydatków budżetu miasta.
Zostanie wprowadzona obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w
samorządach wszystkich szczebli. W ten sposób nastąpi możliwość
realnego korzystania przez obywateli z tego uprawnienia eliminując
możliwość nadmiernego zawyżania liczby wymaganych podpisów, czy
też odkładania w nieskończoność procedowania projektów
obywatelskich.
Obrady organów przedstawicielskich (rad) będą obowiązkowo
transmitowane w internecie, a interpelacje i zapytania radnych uzyskają
umocowanie ustawowe. Władza wykonawcza będzie zobowiązania do
odpowiedzi w ciągu 14 dni, a treść zapytań i odpowiedzi upubliczniania
w Internecie. W radach gmin, powiatów i sejmikach powołane zostaną
specjalne komisje skarg, wniosków i petycji, dzięki którym zostanie
nadana szczególna ranga wnioskom składanym przez obywateli,
problemom przez nich sygnalizowanym, skargom na działalność
urzędników. Każdy klub radnych uzyska możliwość wniesienia jednego
punktu obrad bez możliwości jego zdjęcia. Rządząca większość nie
będzie mogła unikać debaty nad ważnymi, a niewygodnymi dla niej
sprawami. Natomiast przewodniczenie komisji rewizyjnej będzie
zarezerwowane dla przedstawiciela opozycji w radzie.
Głównym celem proponowanych przez PiS zmian – które miałyby
obowiązywać już w wyborach samorządowych w listopadzie 2018 – jest
zatem zwiększenie przejrzystości i uczciwości wyborów, a także nadanie
Polakom rzeczywistych praw do współdecydowania w miejscu ich
zamieszkania.
Jan Maria Jackowski
Źródło: Niedziela Ogólnopolska 48/2017